«Τρίτη και 13» γράφει σήμερα το ημερολόγιο και για πολλούς θεωρείται η πιο γρουσούζικη ημέρα του χρόνου.
Δεισιδαιμονία που απαντάται στους Έλληνες και τους Ισπανόφωνους λαούς. Γενικώς, η Τρίτη θεωρείται αποφράς ημέρα, δηλαδή γρουσούζικη και επικίνδυνη για τους λαούς αυτούς. Όταν συμπίπτει Τρίτη και 13, οι προληπτικοί τη θεωρούν πολύ άτυχη και επικίνδυνη ημέρα. Για τους υπόλοιπους λαούς η γρουσούζικη ημέρα είναι η Παρασκευή και 13.
Οι Ισπανόφωνοι εκφράζουν την ημέρα με την παροιμία «En martes, ni te cases ni te embarques» («Την Τρίτη, μη παντρεύεσαι και μη ξεκινάς ταξίδι»). Κάτι ανάλογο ισχύει και στα καθ’ ημάς, όταν οι προληπτικοί μέσα στην Τρίτη αποφεύγουν να αρχίσουν οποιαδήποτε εργασία, να επιχειρήσουν ταξίδι ή να τελέσουν αρραβώνα. Αντίθετα, η Τρίτη είναι η κατάλληλη για εκδηλώσεις μαγείας.
Κατά την ελληνική παράδοση, η Τρίτη θεωρείται γρουσούζικη, καθώς την ημέρα αυτή η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων (Τρίτη 29 Μαΐου 1453). Όπως παρατηρεί ο “πατέρας” της ελληνικής λαογραφίας Νικόλαος Πολίτης (1852-1921), η ερμηνεία αυτή είναι υστερογενής, αφού και οι σύγχρονοι στην Άλωση απέδωσαν την εθνική εκείνη συμφορά στην ολέθρια επίδραση της ημέρας. Μαρτυρία για την πρόληψη αυτή υπάρχει ήδη από το 1164.
Η εξήγηση της δεισιδαιμονίας, όπως αναφέρει το sansimera.gr πρέπει να αναζητηθεί, κατά τον Νικόλαο Πολίτη, σε αστρολογικές προβλέψεις. Σύμφωνα με αυτές, την Τρίτη κυρίαρχος είναι ο πλανήτης Άρης, ενώ σε κάποια ώρα της ημέρας (η «κακιά ώρα») επικρατεί μαζί με τον πλανήτη Κρόνο. Γι’ αυτό η ώρα αυτή καθίσταται ιδιαίτερα επικίνδυνη. Επειδή, όμως, κανείς δεν μπορεί να την προσδιορίσει, ολόκληρη η Τρίτη αντιμετωπίζεται ως αποφράς ημέρα.
Το 13 είναι ο κατεξοχήν κακότυχος αριθμός, που σπάει την αρμονία του 12 (12 Θεοί του Ολύμπου, 12 άθλοι του Ηρακλή, 12 φυλές του Ισραήλ, 12 μαθητές του Χριστού, 12 Ιμάμηδες κλπ). Με την προσθήκη του αριθμού 1 σχηματίζεται η αρχή ενός νέου κύκλου. Το άγνωστο, που αντιπροσωπεύει ο αριθμός 13, προκαλεί ανησυχία στους ανθρώπους κι έτσι άρχισαν να το συνδέουν με ατυχή γεγονότα.
Δεν είναι μόνο η Τρίτη γρουσούζικη
Όσον αφορά την Παρασκευή, που έχει επικρατήσει ως ημέρα γρουσουζιάς στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, δεν υπάρχει μία σίγουρη εξήγηση. Πολλοί εικάζουν ότι προέρχεται από την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307, όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας, ο Φίλιππος ο Γ’, σε συνεργασία με τον Πάπα Κλήμη τον Ε’, εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου μαζική σφαγή εναντίον του Τάγματος των Ναϊτών Ιπποτών, που έδρευε στην Ιερουσαλήμ. Άλλοι υποστηρίζουν ότι καθιερώθηκε από την Καινή Διαθήκη, καθώς την Μεγάλη Παρασκευή πέθανε ο Ιησούς.
Αντίθετα, στη χώρα μας, η Τετάρτη και η Παρασκευή θεωρούνται παραδοσιακά μέρες νηστείας. Πέρα από την κατανάλωση κρέατος, οι παλιότεροι απέφευγαν ορισμένες δραστηριότητες. Πρόκειται μάλιστα για συνήθεια που έχει τις ρίζες της στα χρόνια του Βυζαντίου. Τότε, απαγορευόταν αυστηρά το κόψιμο των νυχιών την Τετάρτη και την Παρασκευή, καθώς και το λούσιμο την Κυριακή. Η Εκκλησία επέβαλλε ποινές σε όσους παραβάτες έπιανε επ’ αυτοφώρω. Από εκεί πηγάζει και η γνωστή ρήση: «Την Κυριακή να μη λουστείς αν θέλεις να προκόψεις». Βέβαια, όσο τα χρόνια περνούσαν, πρόκοβαν και οι λουσμένοι. Απλώς η παροιμία «έμεινε».
Πάντως, στο μεγαλύτερο μέρος του χριστιανικού κόσμου, η Κυριακή θεωρείται αργία και, όπως μαρτυρά το όνομά της στα ελληνικά, είναι μία μέρα αφιερωμένη στον Κύριο. Την καθιέρωσε ο Κωνσταντίνος Α’ το 321 μ.Χ. σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μιμούμενος την ιουδαϊκή παράδοση του Σαββάτου. Ωστόσο, είναι χαρακτηριστικό ότι οι Εβραίοι μέχρι σήμερα, τηρούν πολύ περισσότερο την «ιερότητα» του Σαββάτου, απ’ ό,τι οι σύγχρονοι Χριστιανοί. Στο Ισραήλ, την ημέρα εκείνη «απαγορεύεται» αυστηρά κάθε είδους σωματικής δραστηριότητας ή εργασίας. Ένα εξόφθαλμο παράδειγμα που τραβά την προσοχή πολλών τουριστών είναι η ύπαρξη ειδικών ασανσέρ, που δεν είναι απαραίτητο το πάτημα κάποιου κουμπιού για να ανεβοκατέβουν.
Τέλος, οι Δευτέρες είναι ίσως οι αρνητικότερα φορτισμένες μέρες χωρίς να είναι απαραίτητα συνδεδεμένες με κάποια προκατάληψη. Αυτό φυσικά συμβαίνει διότι για τον περισσότερο κόσμο η Δευτέρα σημαίνει το τέλος της χαλάρωσης και την αρχή της εργασιακής εβδομάδας. Μάλιστα, στα ρωσικά το όνομα της μέρας σημαίνει «μετά την Κυριακή» και σύμφωνα με την τοπική παράδοση, δεν ενδείκνυται να διευθετούνται σοβαρές υποθέσεις στην αρχή της βδομάδας. Στη Ρωσία τα σημαντικά γίνονται «από Τρίτη»….
